Jadwiga Chwalibińska - Ród Prusów w wiekach średnich, Dodatki do Wódz Prusów
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->RO.CZNIKITO\TARZYST\TANAUKO\,/'EGO\YTORUNIUROCZNIK52_ZESZYTZAROK1947CH\TALIBINiSKA2IJAD\rIGAKffiMPR-T]SOWTSRED}iICHWTW{XKKACE{t}.]AKt,ADEMTO\TARZYSTVA NAUKO\TEGO\TTORUNIUZZASiLKUPREZYDIUM RADY MINISTRO\tri\TYDZTALUNAUKIM1NISTERST\flAOS\TI ATYSKI,ADY GLO\TNE:TORUNTORUlt, VYSOKA16orazKSISGARNIA1948NAUKO\rAT. SZCZESNyiS-kaTORUIIre.ffi,::Sp.MsrJADWIGAWANDACHWALIBIfiISKAKomisja'VydawniczaiRcdakcja:G6rski,Prof.drKazimicrzHartleb,prof.drKarolprof.drStanislaw Hoszowski,prof.drLeonid Zyrkowicz,mgr l6zefMossakowskr, wszyscywToruniu.Nrllrdr 00-FomrtrBa6ra€c-Kluprpicruroffuctowyb:zdrecwny-Grrnrrturallfil;Drtrwykonrnil:,,12, A)'Prtlrtwow.Totullrkt. ZrklrdVor.flolno-Tot'urlrnabl.nrkrltlf?'ltql?0x100Autorka niniejszej pracq mnarla przed koftcemil,rugiej woiflV'Sttiatoarcj,kt6ra Jej wqtlezd/rouied,oresztypod.kopola.Szczgsciemd,ochousqlsi,gtekst Jej pracgdoktorskiejweulasnorqcznAflLm,aszy-.nopisie, auiqcczqstkaJejduchotoejistotg,kt6rawgzusolonazutiq-z6unaturutizgcznejprzetruala Jq, pamigtJeiuusiecznila,przy-pomni,JqteZnierazjeszczetym,coz Jejpracy korzgstalbqilqza*mierzali.Sp, Jaitu;igaWanilaChwatibiitskaurodzilanq19stycznia.7905r.uNadu6rneiuuoi.stanislauouskim.Szkolqpoutszechnq"ukofi.czglauGorlicach,nastpniebglauczennicq Seminariurn No-uczgcielskiegou)Tarnouie,gdzie uzgskalad.gplomnanauczgcielkgszk6lpousszechngchusr.7925.Zqdnad.alszegoksztalceniasiq,zlo-Zglaur.7927maturqgimnazjalnqwKrakozoie przedPaftstwowqKomisjqEgzaminacgjnqd.laprgu:atgst6u, Po maturzezapisalosiqnaWgdziallilozoficzngUniwersgtetuJagiello{tskiegoiwr.1g3totrzArnaladgplom magistralilozotiiutzakresiehistorii.OtrzU-rnau)szAte|d,gplomnanauczqcielkq szk6t6red,nich,uczgldprzez'kilka latutTarnouie (wszkole pouszechnej),leczpraco nauczyeiel-skanieodpotniadalalejibard,zoJqutgczerpgwala.CiqgngloJqilorobotg naukowei,chcialazilobg|iloktorat,poutricila uiqc doKro-koutoiwziglosigilotugkoficzeniapracycloktorskiejoRod,ziePru-s6tuo,kt6rytoternat otrzymalajeszczeusr.7929naSeminarium.naukpomocniczyehhistoriiU.J., pilnigbowiemnatoSerninstiurbprzezszereglatuczgszczala,biorqcZgwy uilziol ut jegopracach,Wr,1938utgd,elegouanazostaloip.Chwalibiftskad,oTorunlawpoilluodlnejrnisti:zramieniaKomistlAtlasuHl$orycznegoP,A.lJ.dlozorganlzowaniapracAnailAtlasemPomorzoIzromlenlaKurs.torlutnOIcr.Szlc.Pom.illozaloiento,Cenfialnet BlbllotelciPsdago-glcznc!,Pracynad, Atlasempoillqlotlqzpelnll,mzapalunhlrto-t'1225112241zebralad,o{tsporo cennego m,aterialu,podBibliotekgPe-d,agogicznq zaSpotoigla gruntoune podstawg,Touszgstkoutrokpotem mustalaporzuci.6, rogje2dZajqczKuratoriumPomorskirnzToruniaiud,ajqcsignaeuakuacig.ZMilan6wkapodWarszautqpowr6cilarazjeszczedo Torunia,iu2po zaigciu go przezNiemcdut,poterruczasjakilbawiwRailomi,u,pelniqctamJunkcje refercntktru,Wyd,zialeO{uiatowymZarzqduMiejskiego.Wkoftcu osiedlosigwKrakoroieiobejmuje16grudnia7940r,posad'gsekretarkiusAt-chiusumPafi,stutowgm. Podupada corazbardzieinozilrowiu,chotzalgtswgchnie przerywa,a2tareszciecigilka choroboplucnokladnekresJejZyciu22lutego7944r.Pogrzeboilbgtnednio25lutegonocmentorzurakotpickim.CzeSEJeipomiqci!tAcznArnis,tego frapujqcegoataktrudnegotematu,kt6rgstat sigjeszcze cie-katoszymzchwilq wgkrycianaRusi Halickiej przezSp.DraLu-d,uikaWyrostka,jednggoz moichuczni,iwsp6lpracooonik6wna ni-wieherald.gcznej, analogicznego,,rad,l).",tj.Sas6w,kt6ryokazalsignierod,emuScislymtegosloroa pojgci,u,naztoiqzkukrwiopartgm,Ieczrodem heraldycznqrn.Wtalci,mrodzieusp6lklejnotni-cgr62nego pochodzenia,chotby niemieliwspdlnego przoilka, uwa-Zajqsiqzq, czlank6r.rrrodu jedynienazasailzieusp6lnegoherbu,aleitatosp6lno$(herbumo2emietrozmaite2r6dta, miqdzginny-jaknp.umiopierasigonanajed,noficietnografi,u.-uszyscgSosi Sos6tp-nej:sqprzgbgszqmiztDoloslciegoMarmaroszu,ktirzyosied.lih.si,gnaprausiergc€r,skim,,tj.otrzymali oil kr6laKazimierzaWielkiego,agl6unie odks.WladyslawaOpolczgkaip62niejje-szcze nad.aniaziemskienap6lnocngmpog6rzupod,karpacki,m.,podutarunkiern obronytychstronprzed,nieprzyjaci6lmi, przu czgmsta-ad,optousaniprautdopodabni.ezchtoilqosied,leniaautonlatAcznied,orodu,kt6regozalo2ycieletnbylpierusszy SosRybotycki.,2AjqcAud.rugiej polowieXIVut,utolipodchorqwiami roduSas6uPracaSp.Chu:alibifiskieinateig iloegklu prachetolilgctngch,kt6reutgszlyzbaitafi,nad roilorni rycetskimiwPolsceikt6repoilmoimkierunkiempro;wailziliid,oleirozu:iioliuczniouie.Wr.7972uutydaunictusiepotutigcongm,,Naidounieiszgm przywileiom tt'o-zoutieckim"zur6cile'nuuogQnaistnienieutPolsce rod'u,kt6tgiu|utpieruszejpolouieXIVto. utykazuie czgstopruskieirniono, nieporzucajqcichwuiekunostgpngm.RozsiedlongnaMazousanusqsied,ztwiePrus,uid,oezniebglzPrusprzgbyszem, rocze*nieteiuzgskaloilksiq2qtrnazowieckich petone uprzguileiouq.r.ia.,zwlo,szczau)zakresiet,zro.,,prawa nieodpouieilniego",maiqcegocha-rakterog6lno-rodowg(JusPrussitarum),cobyla tgmbordziei rze'cza,ciekatoqinasutoajqcqsigpod uuagg, 2eistotni.euherald,gcenaszejdatnni,ejmieli$my r6d,tego2zanoolani.oozheralilgcznegopunktuwidzeniabglgnausettegorodutrzyod,miang:PrusI, IlI III.ZagadnienietrzeehPrus6to,uzajemnegostosunkutgchoil-miand,osi,ebie, ich,rozsiedlenie, irnionaipochodzenienoleialyilotychzagadniefi,,kt6remni,ezclawnainajsilnie!paslonowalg,alete*,umiarqrozrostu inngch obowlqzk6wnoibaillzletoilefiaezo,lgogromemiaubtelnofici,qpracy,CzekolernnoucznlolubucsennlcQ,ktirzybgilawalloilpowled,nlqgwaranclqcuml,ennegoopracouonlaOt62od,krgcieDraWyrostko rzucilociekaueSwiatlor6unie|nazagailnienieroiluPras6u,takzeuzglqdu najego oazwqetnicz-nqujakize uzglqd,unarozrnaitof;tod,mianizaroolafi,,jakietenr6ilasgkazuje.Doopracowaniatego ternatuspr6bouolemzachgclfSp.Chrooli,biftskq,kt6rqptoznalemus Se:rninorium tnoirnznajlepsze!strony, jakopracownicqgorli,roqiumgslnad,nnyczaj wnilcliwyaprzedeuszgstktm ZguointeresuiqcA siq zagad.nieniami nauko-angmi.-Chwalibifiska zapalila sigdotematuipracoroalanad,nimpilnle'czterAlata, zanimzd,olalanapoilstawi,e2r6deldrukowanych datpe-wienkonkretngzargsprzeilmiotu, kt6rE uznany zostaljakopracomagistersko,, zapoutiadajqcailalsze cennewgnilci pouwzglgd,nienlumazouieckiegomaterialurgkoTti$mienneglo.DlategojuinaMiqilzy-narodowymKongresieHistorycznymw r.1933wWorszawle wzwlqzkuzpracaminapohr"heraldllkiwPolsce, mogl,em zapowle-dzie(przllnajmniejog6lnilcowocieleowewynikipracyChwollbl,ft-skle!twspomnietonichwartykule pt,,,Cwlerdwleazebodort rno.ilt'.[226[IIIinogroticznychnailrod,amirgcerskirniutPolsce"(Miengcznikherol-ilvcmuzr.7933t.xll).Dlotgchrgkopiflmiennychmaterialfwherolilgemg ch,tkuiqcgcluptowleuglqcznieuMetrgceiknqgachsqilowgchmazowieckich.utwarszawskimArchiuumGl6ungm, jebilzildChwolibifiska. paro-ktotnleiloWarszauy,poszerzajqcipogtgbiojqeswqprocq,slowenvilo,2qcd,oosiqgnigciajak najpelniejszgchuynik6ut.Mo2enieutszgst-'kleepostrze2enioAutorki.uttejpracg ilailzqsiqwfiutietlep62niei-ezgchbad,ahutrzymatimobewejeilenjeszczeszczeg6l bgd,ziemu-elalulec dyskusjilubreuizji,nieuqtpiqutszakie,2ezosailnicze tezy'przetrwajqnieuzruszoneistanqstgtrutalgmicegielkami ut budowiegrnachuutieilzgnaszejogenezieirozusoiurgcerstwopolskiegouie-"k6us Sreilnich.WYKAZSKROTOWIZNAKOW UZYTYCHWTEKSCIE,WielkqpomocqustejpracgbylgillaSp.Autorkiutskaz6utki,.jakichnieszczgd,zilJejznakomitg znaucamaterialumdeouieckiegoiwgilautca ,,Mazoutieckichzapisekherboutgcf' (Krak6ut7937)archi-wdriuszutarszautski,ilrAilamWoltfiZnanyze swejuczgnno$ci,nietglkoclostarczalJejmateri.alu archiutalnego, alepoiljqlsiqprzej-tzeniacalejpracg, poczynieniaoilpouied,nichtlttclg,poprauehiuzupelniefi,,slousemdoprouadzenioje!ilostanurnoiltiutej iloskono-loici.Niechitaokoliczno66usprauied'liutr,peutnqnolokqu uy'claniupracg, czegosigju2niestetgnieiloczekalaAutorka. Za tqbezinteresotpnqpotnoc,niejakoutzastgpstatieZmarlej,skladam.P. Drou;i Wolffotoiserd,ecznepodzigkoutanie.WKrakoutie,dnia8maja7948r"Pro!.WlodgslousSemkouiczAktaGrodzkieiZiemskie.A.G.Z.-ArchiwumKomisjiHistorycznej.A.K.H.-Dlugosz,DziejePolski I.HistoriaI.-Kodeks Mazowiecki,wyd-TadeuszaLubomirskiegcxKod. Maz.-Kmlp.Kodeks malopolski.-Kod.eksdypl.Wielkopolski.K.wpl.-MetrykaKoronna"M. labM. kor.-M.maz.MetrykaMazowiecka.-MiesiqcznikHeraldyczny.M.H.-Monumenta Poloniae Historica.M.P. H.-P. U.Preuss. Urkundenbuch.-RocznikHeraldyczny.H. H.-Starodawneprawapolskiego pomniki.St. pr.pom.-PiekosiriskiF., Wyb6rzapisek...wielkopolskich. (Stu-'StudiaVI-dia,rozprawyimateriaty...t.VI).Ksiqgaziemska czchowska,Archirvumpaflstwowe'Terr.Czchow.-wKrakowie.ItrolffAdam, Mazowieckie zapiski herbowe,Krak6w193?.,Wolff.-A.U.).(P.[drWolff...l uwagi draWolffadopracy Autorki.[wnotatkach autorki...]-rqkopiSmiennenotatkiAutorki.lprzyp. wyd.]-przypisywydawc6w.{_,-_I:lF'I.\TSTEP'domoinych. Nieodgrywat prawie2adnejrolipolitycznejwdzie'jachpafstwapoJskiego,jaktomo2nastwierdziduinnychrod6wrycerskich.Niemo2eposzczyciCsiqteiwybitniejsz5rmiosobisto-R6dPrus6wniezaliczal sieani dospecjalnie znakornitych,arri6ciami,kt6rebynadawalykierunekjegodzialalnoScipafstwowejlubwywieralywplyw nastosunkipolityczne.ZpoSr6dpolskichrod6wrycerskichwyr62niasiq chybatylkosw4liczebnoSciq,codo.kt6rejSmialo mo2ewsp6lzawodniczy6.zJastrzqbeami. StwierdzatojuZWaclawPotockiwswymherbarzu,gdym6wi,2e ,,Niepo-dobnadowcipem,anipiorem kusem wyrazi6:jakwielesiq Szlachtypisze Prusem."1istocieliczba rodzin wyliczanychprzezautor6wherbarzyjestdu2a,ilo66ichzwigkszasiqjeszczewnowoiytnychspisachszlachtyaszczeg6lowe bad.ania 2r6d.lowewykai4,2eito niewszyst-kierodziny,ale 2eznalazlobysigichiwczeznacznie wiqcej.Dla heraldyka r6d Prus6w jest jednakciekaw;rmniezewzglqdunamnogo66rodzin, aleze wzglgdunaswastrukturqwewnqtrznq,r6im4,jak tozobauymy, odszeregurod6wrycerskich.Heraldyk6wzastanowiwpierwszymrzqdziepotr6jnyznak herbowyprzyjed-nSrmzawolaniuzasadniczym.Znanes4wheraldycepolskiejlicznewypadkir62norodnoScizawolaf przy jednymgodle.'Wiadomo, 2etawielo56zawolarlbylaczqstowynikiemzajmowaniS przezr6dnowychteren6viosadni-czych,tworzenia nowychliniigenealogicznychjednego pierwotnie,jednolitegopniarodowego,kt6regoczlonkowiewrniarqrozradza-niaslqtworzqboczne galqzieigalqzki,przyJmujgcwpewnychoko-licachnowezawolania,kt6remaje UtylkocharakterlokalnyI tlfuiechem,dalirymwywodzenlemslgzpewnel,bll2elokreilonetllnllBenealoglczneJ.Wsp6lnyznakherbowy, plerwtttny,bywrlIw
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
